Microsoft’un geliştirdiği ilişkisel veritabanı yönetim sistemlerinden biri olan Microsoft SQL Server, en yeni sürümlerinden SQL Server 2022 ile birçok yeni özellik ve performans geliştirmesi sunmaktadır.
MS SQL Server’ın bir Windows sanal sunucuya kurulumu, fiziksel sistemlerdeki çalışma şekline oldukça benzer olmakla birlikte, daha fazla esneklik ve kolay genişleme imkânı da sağlamaktadır.
Bu rehberimizde, MS SQL Server 2022’nin bir Windows sanal sunucuya kurulum sürecini adım adım aktaracağız.
Kurulum öncesi gereklilikleri kontrol edip hazırlıklarımızı tamamlayacağız, sonrasında hem grafik arayüz üzerinden hem de komut satırı yöntemiyle kurulumu gerçekleştireceğiz ve devamında temel yönetim işlemleri ile karşılaşılabilecek hata senaryolarını değerlendireceğiz.
Özellikle Windows Server 2019 üzerine SQL Server 2022 kurulumunun nasıl yapılacağını vurgulayan bu rehber, tüm kurulum aşamalarını detaylarıyla açıklayacaktır.
Kurulum Öncesi Sistem Şartları
SQL Server 2022, Microsoft’un Windows Server 2016 ve sonrası işletim sistemlerine uyumlu olarak geliştirilmiştir; ek olarak Windows 10 1607 ve daha güncel istemci sürümlerine de kurulabilir.
Donanım açısından, temel gereksinimler oldukça düşük seviyelerdedir; ancak performans için önerilen sistem özellikleri göz önünde bulundurulmalıdır. SQL Server yalnızca 64 bit mimaride desteklenmekte, 32 bit sistem desteği ise sona ermiştir.
RAM gereksinimi, Express sürümde minimum 512 MB, diğer sürümlerde ise en az 1 GB’tır; pratikte 4 GB veya üstü bellekle daha verimli sonuçlar elde edilir. İşlemci olarak, minimum 1.4 GHz hızında ve x64 mimarisinde çalışan bir CPU yeterlidir; önerilen hız ise 2.0 GHz veya daha fazlasıdır. Depolama gerekliliği, kurulum için en az 6 GB boş disk alanıdır. Tüm bileşenlerin kurulması halinde bu alan 8 GB’a çıkabilir; ayrıca veri hacmi arttıkça ekstra depolama alanı planlaması yapılmalıdır.
Özellikle VMware ESXi gibi sanallaştırma platformlarında çalışan sunucular üzerinde SQL Server kurulumu, kaynakların izole edilmesi, performans izleme ve bakım kolaylığı açısından yaygın bir tercihtir. Bu sanal ortamlarda sanal sunucu güvenliği büyük önem taşır; SQL Server’ın dış bağlantı izinleri, güvenlik duvarı kuralları ve port yapılandırmaları dikkatle yapılmalıdır. ESXi’nin sağladığı rol bazlı erişim ve sanal makine izolasyonu, SQL Server’ın hassas verilerini daha güvenli bir altyapıda çalıştırmak için ideal bir yapı sunar.
Kurulum için .NET Framework 4.7.2 veya üzeri sürümün sistemde yüklü olması gerekmektedir. Windows Server 2019 bu çerçevede uygun sürümle gelir; yine de güncel olup olmadığı kontrol edilmeli ve gerekli durumlarda yükseltilmelidir.
Son olarak, hangi SQL Server 2022 sürümünün tercih edileceği kuruluma başlamadan önce netleştirilmelidir. Ücretsiz olan Developer (tam özellikli ama üretim dışı) ve Express (temel özellikli) sürümler dışında, lisanslı olan Standard ve Enterprise sürümler üretim ortamlarında yaygın biçimde kullanılmaktadır.
Kurulum Öncesi Hazırlık
Windows Server Ayarları ve Kontrolleri
Kuruluma geçmeden önce, Windows sunucunun hazırlanması şarttır. Eğer bir Windows sanal sunucu kullanılıyorsa, bilgisayar ismi, saat dilimi ve IP gibi yapılandırmaların doğru yapıldığını kontrol edin.
Windows Update üzerinden tüm mevcut güncellemelerin yüklenmiş olduğundan emin olun; güncel sistemler hem daha güvenli hem de daha uyumlu çalışır.
Sunucunun bir domain ortamında mı yoksa bağımsız mı çalışacağına önceden karar verin – SQL Server, workgroup modunda da kurulabilir; ancak domain üyeliği ileride kullanıcı hesaplarıyla entegrasyon kolaylığı sağlar.Kurulum işlemi için yönetici haklarına sahip bir kullanıcıyla giriş yapılması gerekmektedir; çünkü bu süreç, sistem seviyesinde ayarlar içerir.
Kurulum sonrası yeniden başlatma genelde gerekli değildir, ancak olası bir durumda veri kaybı yaşanmaması için yedek almak mantıklı bir hazırlık adımı olacaktır.
Güvenlik Ayarları ve Gerekli Roller
SQL Server kurulumu sonrasında, sistem kendi servis hesaplarını kullanarak çalışır ve dış bağlantılara açık hale gelebilir. Bu sebeple, firewall ile sunucuda güvenlik sağlamak adına Windows Güvenlik Duvarı (Firewall) ayarlarını kontrol etmek gerekir. SQL Server, kurulum sırasında 1433 numaralı TCP portunu otomatik olarak açmaz. Eğer sunucuya başka bilgisayarlardan erişim sağlanacaksa, bu port için manuel olarak bir firewall kuralı tanımlanmalıdır. Böylece, sadece yetkilendirilmiş IP adreslerinin erişimine izin verilerek hem veri güvenliği artırılır hem de yetkisiz erişim riskleri minimize edilir.
DISM /Online /Enable-Feature /FeatureName:NetFx3 /All /Source:D:\sources\sxs /LimitAccess
Not: Kullanılan komut, .NET 3.5 kurulumu için gerekli dosyaları Windows Update üzerinden temin eder.
Eğer sunucu internet bağlantısına sahip değilse, kurulumu tamamlamak için Windows kurulum DVD’sindeki sources\sxs klasörünü kaynak olarak göstermeniz gerekir.
Diğer Önkoşullar
Disk Konfigürasyonu: SQL Server’ın veritabanı dosyaları yüksek I/O işlemleri gerektirdiğinden, veritabanı (MDF/NDF) ve işlem günlüğü (LDF) dosyalarının farklı disklerde konumlandırılması tavsiye edilir.
SQL Servis Kullanıcıları: Kurulum sürecinde, çalışacak SQL Server servis hesapları belirlenmelidir. Genellikle önerilen sanal servis hesapları (NT Service\MSSQLSERVER gibi) küçük kurulumlar için yeterlidir.
Güncelleme Durumu: Kuruluma başlamadan önce Windows sisteminizin kararlı çalıştığından ve tüm gerekli güncellemelerin yapılmış olduğundan emin olun. Bu durum, kurulum esnasında ortaya çıkabilecek uyum sorunlarını en aza indirir.
Kurulum Sihirbazı Kullanımı
Setup Support Rules
Kurulum sihirbazı çalıştırıldığında ilk olarak sistem kontrolünü gerçekleştiren ve gerekli kurulum destek dosyalarını yükleyen bir adım olan Setup Support Rules ekranı karşınıza gelir. Bu aşama genellikle otomatik şekilde ilerler. Ancak sistemde herhangi bir uyumsuzluk varsa – örneğin disk alanı yetersizliği veya yeniden başlatma gerekliliği gibi – bu sorunlar liste halinde gösterilir. Tüm kurallar “Passed” durumuna gelmeden sonraki aşamalara geçiş yapılamaz. Çoğunlukla bu ekran, herhangi bir uyarı çıkmadıysa “OK” ile geçilebilir.
Product Key (Ürün Anahtarı)
Bu adımda kullanacağınız SQL Server sürümüne göre lisans anahtarı girmeniz gerekebilir. Developer veya Express gibi ücretsiz sürümlerde bu alan otomatik olarak dolu gelir ve kullanıcıdan herhangi bir işlem istenmez. Ancak Standard ya da Enterprise gibi ücretli sürümlerde kurulumun devam edebilmesi için elinizdeki ürün anahtarını girmeniz gerekir. Anahtar girildikten sonra “Next” butonu ile sonraki adıma geçilir.
License Terms (Lisans Koşulları)
Bu aşama, Microsoft Yazılım Lisans Sözleşmesi’ni kabul etmeniz gereken bölümdür. Sözleşmeyi dikkatlice okuyup “I accept the license terms” kutusunu işaretleyerek lisans şartlarını kabul ettiğinizi belirtmeniz gerekir. Ayrıca, isteğe bağlı olarak kullanım verilerini Microsoft ile paylaşmak istiyorsanız ikinci kutucuğu da işaretleyebilirsiniz. Gerekli işaretlemeleri yaptıktan sonra “Next” butonuna basarak devam edebilirsiniz.
Microsoft Update
Bu ekranda kurulumun en güncel bileşenlerle tamamlanması için Microsoft Update hizmetinden yararlanıp yararlanmayacağınızı belirleyebilirsiniz. Eğer sunucunuz internete bağlıysa, “Include SQL Server product updates” kutucuğunu işaretleyerek en güncel SQL Server güncellemelerini kurulum sırasında yükleyebilirsiniz. Bu seçeneğin aktif hale getirilmesi özellikle güvenlik açısından tavsiye edilir. Bu adımın ardından sistem kısa bir kontrol daha gerçekleştirerek kuruluma devam eder.
Feature Selection (Özellik Seçimi)
Bu bölümde SQL Server ile birlikte kurmak istediğiniz bileşenleri seçmeniz beklenir. Varsayılan olarak, veritabanı motoru olan “Database Engine Services” işaretlenmiş şekilde gelir. Bunun yanında ihtiyaca göre farklı bileşenler de dahil edilebilir: SQL Server Replication, Machine Learning Services (R ve Python destekli), Full-Text and Semantic Extractions for Search gibi seçenekler Instance Features başlığı altında yer alırken; Analysis Services ve Reporting Services gibi ek hizmetler de dahil edilebilir.
Ekranın sağ tarafında, her seçtiğiniz özellik için gerekli olan disk alanı ve kurulacak bileşenlerin detayları yer alır. Yalnızca veritabanı motoru yüklenecekse yaklaşık 1.5 GB, tüm bileşenler yüklenecekse 8 GB civarında bir alan gerekeceği bilgisi burada gösterilir. Seçimlerinizi tamamladıktan sonra “Next” ile ilerleyebilirsiniz.
Instance Configuration (Örnek Yapılandırması)
Kurulacak SQL Server için bir örnek adı belirlemeniz gerekir. Bu adımda “Default instance” (varsayılan örnek – MSSQLSERVER) ya da “Named instance” (kullanıcı tarafından adlandırılmış örnek) seçeneklerinden birini tercih edebilirsiniz. Eğer aynı sunucu üzerinde yalnızca bir SQL Server çalıştırılacaksa, varsayılan örneği kullanmanız yeterlidir. Daha büyük yapılarda ya da birden fazla SQL kurulumunun yapılacağı sistemlerde adlandırılmış örnekler tercih edilebilir.
Server Configuration (Sunucu Yapılandırması)
Bu adımda SQL Server servislerinin çalıştırılacağı kullanıcı hesapları ile her bir servisin başlangıç tipi belirlenir. Karşınıza SQL Server Agent ve SQL Server Database Engine gibi servisler çıkacaktır. Bu servisler için genellikle NT Service\MSSQLSERVER gibi varsayılan sanal hesaplar atanmış olarak gelir. Bu hesaplar çoğu kurulum için yeterli ve önerilen ayarlardır. Gelişmiş kullanıcılar isterse bu hesapları değiştirebilir.
Database Engine Configuration (Veritabanı Motoru Yapılandırması)
Kurulumun en önemli bölümlerinden biri olan bu adımda, SQL Server’ın güvenlik yapılandırmaları ve temel veritabanı ayarları yapılır. Arayüz, farklı ayar başlıklarına ayrılmış sekmelerden oluşur: Server Configuration, Data Directories, TempDB, MaxDOP, Memory ve Filestream gibi sekmeler burada yer alır. SQL Server 2022 ile birlikte gelen gelişmiş ayarlar da bu sekmelere entegre edilmiştir. Kuruluma ait en temel yapılandırmaları bu sekmeler aracılığıyla özelleştirebilirsiniz.
Authentication Mode (Kimlik Doğrulama Modu)
Bu ekranda SQL Server’a kimlerin ve nasıl erişeceğini belirlemek üzere kimlik doğrulama yöntemi seçilir. İki seçenek sunulur: yalnızca Windows kullanıcılarının bağlanmasına izin veren Windows Authenticationve hem Windows kullanıcılarının hem de SQL Server kullanıcılarının girişine izin veren Mixed Mode. Mixed Mode seçilmesi durumunda bir SQL Server yöneticisi parolası oluşturmanız gerekir.
SQL Server Administrators (SQL Server Yöneticileri)
Veritabanı yöneticisi ataması bu aşamada gerçekleştirilir. Bu adımı atlamak mümkün değildir çünkü yöneticisi olmayan bir SQL Server kurulumu yapılamaz. Eğer sistemdeki oturum açan kullanıcıyı yönetici olarak tanımlamak istiyorsanız “Add Current User” seçeneğine tıklayarak o kullanıcıyı veritabanı sunucusunun yöneticisi olarak belirleyebilirsiniz.
Ready to Install (Yüklemeye Hazır)
Kuruluma geçmeden önce yapılan tüm seçimlerin ve yapılandırmaların genel bir özeti karşınıza çıkar. Seçtiğiniz bileşenler ve ayarlar bu bölümde ağaç yapısında sıralanır. Her adımı tekrar gözden geçirme şansı tanır. Her şeyin doğru olduğundan emin olduktan sonra kurulumu başlatmak için “Install” butonuna basabilirsiniz.
Installation Progress (Kurulum İlerlemesi)
Bu aşamada SQL Server kurulumu başlar ve seçtiğiniz her bileşen tek tek sisteminize yüklenir. Kurulum süresi, sistem kaynaklarına bağlı olarak birkaç dakika ile yarım saat arasında sürebilir. Ekranda kurulumun anlık ilerlemesi görüntülenir.
Completion (Tamamlanma)
Kurulum işlemi tamamlandığında, sonuç ekranı ile birlikte her bileşenin kurulum durumu gösterilir. Eğer her şey sorunsuz ilerlediyse bileşenlerin karşısında “Succeeded” ibaresi yer alır. Bazı bileşenler isteğe bağlı olarak atlandıysa “Skipped” etiketi görünebilir, bu bir hata değildir. Kurulumun başarıyla sona erdiğini gördükten sonra “Close” butonuna tıklayarak sihirbazı sonlandırabilirsiniz.
Olası Hatalar ve Çözümleri
SQL Server kurulumu veya kullanımı sırasında bazı yaygın sorunlarla karşılaşabilirsiniz. Bu bölümde en sık rastlanan hatalara ve pratik çözüm önerilerine yer veriyoruz.
.NET Framework veya Önkoşul Hataları
SQL Server 2022, .NET Framework 4.7.2 veya üzeri sürümü gerektirir. Windows Server 2019 genellikle bu sürümü içerir. Emin değilseniz Windows Update üzerinden sistemi güncelleyin veya .NET’i manuel yükleyin.
“Configuration Error” veya Hizmet Başlatılamadı
Bu tür hatalar, hizmetlerin doğru başlatılamamasından kaynaklanabilir. Sunucuyu yeniden başlatın ve kurulumu yönetici yetkileriyle tekrar deneyin. Antivirüs yazılımları da bazı işlemleri engelleyebilir, geçici olarak devre dışı bırakılabilir.
Uzak Bağlantı Hataları – Error 40
“Could not open a connection to SQL Server” hatası genellikle SQL servisi çalışmadığında, TCP/IP etkin değilse veya 1433 portu kapalıysa görülür. SQL Server servisinin aktif, TCP/IP protokolünün açık ve güvenlik duvarı ayarlarının doğru olduğundan emin olun.
Giriş Hataları – Login Failed for User
“Login failed” hataları çoğunlukla yanlış parola, devre dışı login hesabı veya SQL Server Authentication modunun kapalı olması nedeniyle oluşur. Mixed Mode etkin değilse “sa” gibi SQL kullanıcılarıyla bağlantı kurulamaz. Doğru oturum türünü seçtiğinizden emin olun.
Sonuç
Kurulum ve bağlantı sırasında oluşabilecek yaygın hataları önceden bilmek, süreci daha hızlı ve sorunsuz tamamlamanızı sağlar. Yukarıda özetlediğimiz kontroller sayesinde SQL Server’ı güvenli ve verimli şekilde kullanabilirsiniz.